Boekrecensie: Dat gaat ‘m niet worden

Taal is constant in ontwikkeling, bijvoorbeeld door invloeden uit het Engels of via het internet. Het mooie daaraan is, dat men altijd een momentopname zou kunnen maken van onze taal en dat is precies wat woordenboekmaker Ton den Boon met Dat gaat ’m niet worden heeft gedaan. Zijn nieuwste boek is een greep uit de taalcolumns die hij driewekelijks voor Trouw schrijft en die opvallende trends in ons taalgebruik signaleren.

Door Daniël Klok

Neem nou ‘regenboogtaal’ en ‘taalporno’. Samenstellingen die in eerste instantie de wenkbrauwen misschien doen fronsen, maar bij nader inzien eigenlijk heel logisch zijn. In de juiste context gebruikt, dan. Regenboogtaal bijvoorbeeld, is de taal die officiële instanties bezigen om mensen die zich niet identificeren met de binaire genderverdeling tegemoet te komen. Zo verruilde de onlangs overleden Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan de gebruikelijke aanhef in zijn toespraken – ‘Geachte dames en heren’ – voor ‘Lieve Amsterdammers’. Typische regenboogtaal. Wat de uitdrukking ‘taalporno’ betreft; de samenstelling van een willekeurig woord, gevolgd door -porno, is ontstaan op het internet. Ton den Boon geeft hier cat porn als voorbeeld. Dit gaat in geen enkel geval over seks met dieren, maar over niet-seksuele online filmpjes met schattige, capriolen uithalende katten. Filmpjes waar men zich naar hartenlust aan kan ‘vergrijpen’.

Interessant is ook, dat Den Boon sommige taalontwikkelingen wijt aan het feit dat taal de visie van taalgebruikers op de maatschappij weerspiegelt. Dit is bijvoorbeeld te zien aan de verandering van de connotatie bij het woord ‘vluchteling’. Voorheen werd dit woord alleen gebruikt voor iemand die gedwongen zijn of haar vaderland moest ontvluchten, bijvoorbeeld door oorlog. Tegenwoordig valt ook de zogenoemde ‘economische vluchteling’ onder dit begrip, waardoor het woord ‘vluchteling’ synoniem is geworden voor ‘migrant’. Volgens Den Boon kan dit veranderde gebruik van het woord een ongunstig effect hebben op humanitaire hulp. Ook diept hij in zijn columns de oorzaak van de taalveranderingen uit en laat hij zien wat de herkomst van een woord is. Hierdoor maakt hij bij veel veranderingen duidelijk dat het eigenlijk erg logisch is dat we het nu zo gebruiken. Dit is te zien bij het veel gebruikte woord ‘faal’, dat van het Latijnse fallere komt, dat ‘bedriegen’ of ‘misleiden’ betekent en dat overeenkomt met het Nederlandse ‘vals’.

In Dat gaat ‘m niet worden beschrijft Den Boon de hem opgevallen taalontwikkelingen op een prettige, objectieve manier. Met ongeveer één taalverschijnsel per pagina is het een boek dat je makkelijk even oppakt voor een snelle leessessie! Ook is het leuk om de verklaring te lezen van taal die je stiekem zelf ook bezigt. Dat gaat ‘m dus wél worden.

Is dit boek geschikt voor jou?

JA: als je de ontwikkeling van een taal interessant vindt en graag mee wilt praten met de ‘koele kids’!

NEE: als je te goed op de hoogte bent van de taalontwikkelingen om te weten dat men dit boek elk jaar opnieuw zou kunnen schrijven en moedeloos wordt van de oneindigheid van taalverandering.

Auteur: Ton den Boon
Uitgeverij: Van Dale
Jaar: 2017
Aantal pagina’s: 128

Meer van Ton den Boon: