Een onderwerp van eeuwige discussie: haal je je glaasje fris uit de koelkast of uit de ijskast? Is een ijskast eigenlijk, stiekem, een vriezer en doet een grote groep Nederlanders het gewoon fout? En waar stop je je ijsjes dan in, met temperaturen als deze – de vriezer, de diepvries, of toch inderdaad de ijskast (met het andere ijs)?
Om maar gewoon met de deur in huis te vallen: een ijskast is hetzelfde als een koelkast, alleen een iets ouder woord. Vroeger, vóór elektriciteit een absolute must in een huishouden was, hadden heel rijke mensen een echte ijs-kast: een kast met ijs erin, om voedingswaren koud en dus langer houdbaar te bewaren. Zo’n ding was blijkbaar nogal duur, dus voor ‘het normale volk’ niet betaalbaar.
Toen elektriciteit gemeengoed werd, deed ook de elektrische ijskast zijn intrede. Deze werd toen ‘koelkast’ genoemd. Ook de rijke mensen, die al een ouderwetse ijskast in huis hadden, gingen over op de elektrische variant, maar bleven stug vasthouden aan de benaming ‘ijskast’.
Mensen uit de ‘hogere klasse’ zullen daarom vaker ijskast zeggen, terwijl de ‘lagere klasse’ het vaker over de koelkast zal hebben. Een betekenisverschil is er echter niet meer, behalve als jij misschien nog een oudtante hebt die een echte, ouderwetse kast met ijs in de keuken heeft staan – maar dat betwijfelen we.
En in België? Daar hebben ze óók nog een ander woord voor onze koude vriend: de frigo. Het zal je niet verbazen dat dit uit het Frans komt: frigorifère of frigorifique. Ook in Frankrijk wordt dit al afgekort tot frigo – maar het meer ‘algemene woord’ voor het apparaat is ook in België ‘koelkast’.
Min of meer hetzelfde geldt voor je vriezer/diepvries. De woorden betekenen precies hetzelfde, maar dus iets essentieel anders dan je koelkast/ijskast: een diepvries of vriezer houdt je ijsjes bevroren (ook heel belangrijk!); de temperatuur hier is dus onder nul.
Zoveel woorden voor één apparaat? Laten we eerlijk zijn: het is wel een essentieel apparaat. Want waar houd je anders je limonade in koud tijdens een hittegolf?
Kleine spoiler: de titel van Paulien Cornelisses nieuwste boek Taal voor de leuk geeft eigenlijk alles weg over de inhoud. Dit boek gaat over taal. Voor de leuk...
Waarom onze straten heten zoals ze heten René Dings is bij taalliefhebbers voornamelijk bekend als de oprichter van Signalering Onjuist Spatiegebruik (SOS) en h...
Dingen. Het is een populair woord in de Nederlandse taal, dat te pas en te onpas wordt gebruikt. Columnist Dion van Meel kan erover meepraten....
Als je, zoals ik in mijn jonge jaren, eens in de paar jaar terugkomt in Nederland, zie je hoe snel een taal verandert, nieuwe woorden kent en stopwoordjes krijg...