Hollanders zijn handelaren. En met die handelsgeest komt een rijke verkoopvocabulaire goed van pas. Veel woorden die we vandaag de dag gebruiken zijn dan ook tot bloei gekomen in de hoogtijdagen van Neerlands im- en export. Puik is er een mooi voorbeeld van.
Door Jolien Kappert
Het is halverwege de zestiende eeuw, de Gouden Eeuw is in aantocht en er is een levendige textielindustrie in Nederland. Veel Hollandse en Vlaamse wol wordt verwerkt tot laken. Niet de variant die wij nu als beddengoed gebruiken, maar een zware en vervilte wollen stof. Vanwege het grote verschil in kwaliteit moest de proefmeester zorgen dat hij de lakenstoffen juist categoriseerde, zodat de koper blind de goede koos. De term voor de állerbeste stof die Nederland produceerde? Juist: puyck.
Een raadpensionaris uit Delft schrijft: ‘Dat alle de Lakenen, die binnen den Lande van Hollandt gemaeckt werden, alle grove Lakenen zijn, behalven de Puycken, binnen Delf gemaeckt’. Met Puycken werd hier dus bedoeld: het beste, meest voortreffelijke. Voor puyck werd de wol zeer dicht geweven, wat een kwalitatief hoogwaardige en zelfs waterafstotende stof opleverde. Een arbeidsintensieve klus, en daarmee een waar luxeproduct. Puyck was dan ook niet bereikbaar voor het gewone volk.
Een geestige ontdekking is een artikel uit de Leydse Courant van 19 februari 1725, waarin een aantal heren de verkoop van een partij extra puyks puyk laken, leer en beverwol aankondigt. En zo werd puik, in de zoektocht naar superlatieven om de kwaliteit van hun waar te onderstrepen, ineens een bijvoeglijk naamwoord.
Naast puike aardappelen en puike haring werd het woord ook toegepast op zaken in het algemeen en zelfs op personen. Het neusje van de zalm kon je ook ‘het puikje’ van de zalm noemen: het beste van het beste. En het mooiste meisje van de klas? Dat was het puyckje van de buert.
Weet jij wel hoe je het woord voor de gezellige kast in je woonkamer schrijft? We verklappen niets, maar geen zorgen, aan het eind van de quiz vertellen we je h...
Gezegdes en uitdrukkingen zijn in het leven geroepen om situaties makkelijk te kunnen scharen in een categorie, zodat iedereen even weet waar we het eigenlijk o...
De schrijfsters van De hond in de pot slaan spijkers met koppen in hun nieuwe boek. In dit boek worden vijftig spreekwoorden en gezegden voorzien van achtergron...
Bij Taalvoutjes houden we van woorden. Van alle woorden. Dus ook van woorden die misschien niet zo aardig klinken. Dat gezegd hebbende: waar komt dat prachtige ...