Column: Ergerwoorden

‘Mensenmens’, ‘collegaatje’, ‘hubby’, ‘dinnetje’, ‘toppie’, ‘bammetje’, ‘euri’, ergens ‘een klap op geven’, ‘lekker genieten’, ‘gezellie’, ‘helemaal leuk’, ‘uitrollen’ of iets ‘parkeren’: genoeg woorden op te noemen waar ik spontaan rillingen van krijg. Gelukkig zijn ze nu weer allemaal te nomineren voor het ergerlijkste woord van het jaar.

Door Laura van Eerten

Een paar jaar geleden begonnen we op het Instituut voor de Nederlandse Taal (voorheen Instituut voor Nederlandse Lexicologie) voor de grap met de verkiezing ‘Weg met dat woord!’, als ludieke tegenhanger van de ‘Woord van het Jaar’-verkiezing. We doen nou eenmaal iets met woorden, dus leek zo’n verkiezing ons ook wel wat. Ondanks onze twijfels – moesten we dat nou wel doen als serieus wetenschappelijk instituut? – bleek het een schot in de roos: mensen kunnen een grondige hekel hebben aan woorden en willen daarover maar al te graag hun frustratie kwijt.

Hieruit blijkt maar weer: taal is emotie. Taal kan mooi of grappig zijn, maar ook juist heel lelijk of irritant. Tijdens de verkiezing sturen deelnemers vlammende betogen in waarom een woord zou moeten verdwijnen. Het gaat dan vaak om ondoorzichtig managersjargon zoals ‘transparant’, ‘taskforce’ en ‘doorpakken’ en jongerenwoorden waaronder chillen, awkward en bae, omdat het hipdoenerij en is ook nog eens Engels. Ook de verkleinwoorden ‘groentjes’, ‘kindje’ of ‘dingetje’, taalfouten zoals ‘hun hebben’ en ‘me moeder’ en vaste, betekenisloze zinnetjes als ‘een stukje’ of ‘helemaal mijn ding’ worden niet gewaardeerd.

Maar het kan ook anders. Laatst zei iemand tegen me: “Ik erger me nooit zo aan taal.”  Ik kon het me nauwelijks voorstellen. Maar mijn pogingen om een reactie uit te lokken op ‘mensenmens’ en ‘collegaatje’ werkten inderdaad niet echt. Het kan dus, je niet ergeren aan woorden. Fijn lijkt me dat. Of misschien ook wel een beetje saai. Want niks is leuker dan om tijdens de verkiezing het hartstochtelijke gegruwel van alle inzenders te lezen. Een hilarisch gevolg is dat mijn collega’s en ik automatisch in ‘wanwoorden’ gaan praten en mailen. “Toppie, meis!” en “Of we nog gaan ‘sportelen’ vandaag.”

Dit is alweer de vierde keer dat we de verkiezing houden, en het is afwachten of het nu weer net zo aanslaat als voorgaande jaren. Want hoeveel ‘nieuwe’ ergerwoorden zijn er nog te verzinnen? In de top tien van de genomineerde woorden kwamen elk jaar wel een paar dezelfde terug: ‘selfie’, ‘papadag’, ‘dagdagelijks’. Is de verkiezing dan nog wel zo interessant? Aan de andere kant laten de inzendingen mooi zien wat mensen bezighoudt op wat voor manier en hoe onze houding ten opzichte van bepaalde woorden ook kan veranderen (Ewoud Sanders schreef hierover in NRC, 2015).

Maar nu nog even serieus: een woord echt laten verdwijnen kan natuurlijk niet en dat willen we ook helemaal niet met deze verkiezing. Het is vooral ‘leuk’ – een woord dat in 2014 werd genomineerd want “alles is leuk tegenwoordig”. Gruwel mee en stuur jouw grootste woordergernissen in op Wegmetdatwoord.org. Vanaf 1 december kun je een woord wegstemmen uit de top tien, en op 8 december presenteren we de verliezer van 2016!

Over Laura van Eerten

Taalkundige bij het Instituut voor de Nederlandse Taal (IvdNT, voorheen INL) en blogger voor de rubriek Woordbaak: we mogen wel stellen dat Laura van Eerten net zo verzot is op onze taal als wij. Of misschien moeten we zeggen: verzot op woorden. Ze  was zelf initiatiefnemer en auteur van het boek Waar komt pindakaas vandaan? En 99 andere vragen over woorden en de opvolger Waar komt hagelslag vandaan?, waarover ze al eerder de column Woordbeleg voor ons schreef. En alsof dat nog niet genoeg was, droeg ze ook nog bij aan de Taalkalender van Onze Taal. Een echte woordenfreak, dus. Durf jij het aan haar te laten weten welk woord wat jou betreft mag verdwijnen?