Column: Gelukkig nieuw woord

Zo. Er is weer een jaar voorbij waarin mooie woorden zijn gesproken, harde woorden zijn gevallen en – niet onbelangrijk – nieuwe woorden zijn ontstaan. Om deze nieuwe woorden niet te vergeten, helpt Van Dale altijd een handje. Aan het einde van ieder jaar kiest Van Dale samen met haar stemmers het woord van het jaar. De winnaar van 2016 werd ‘treitervlogger’. En dat betekent dat ook in 2016 onze jongeren hun huiswerk weer hebben gedaan.

Door Dion van Meel

‘Treitervlogger’ is een modern woord voor een jongere – laten we eerlijk zijn: een volwassen treitervlogger is gewoon erg sneu – die kattenkwaad uithaalt en vastlegt op beeld. Vroeger rolde ik pijltjes van een oude Aktueel en blies ik deze met een pvc-pijp door openstaande ramen, ramde ik steentjes over huizen met een tennisracket en gooide ik mijn bal expres tegen de net geschilderde garage van mijn overbuurman. Dat gaat tegenwoordig niet meer; een mobieltje vasthouden tijdens deze oude vormen van kattenkwaad blijkt heel erg lastig.

Op de tweede plaats van de grote Woord-van-het-jaar-verkiezing van 2016 eindigde ‘Pokémonterreur’. Ik hoef u niet te vertellen dat ook dít woord over jongeren gaat – die enkele sneue volwassene wederom niet meegeteld. En als we terugkijken naar de andere jaren wordt het patroon helder: in 2008 was ‘swaffelen’ de winnaar, gevolgd door ‘ontvrienden’ in 2009, ‘project X-feest’ in 2012 en ‘selfie’ in 2013. Ik hoor wat u zegt: al deze woorden kunnen net zo goed gebruikt en uitgevoerd worden door volwassenen. Ik stel me echter zo voor dat u in het weekend niet al swaffelend op een project-X feest een selfie staat te maken, waardoor u de volgende dag non-stop wordt ontvriend op Facebook. Met alle respect: dan moet u echt uit een ‘tuigdorp’ (winnaar 2011) komen en, nogmaals met alle respect, een sneue volwassene zijn. 

Mijn leerlingen en ik gebruiken ‘swaffelen’, ‘selfie’ en ‘ontvrienden’ nog steeds. Niet in één zin of elke dag en gelukkig niet altijd in de klas, maar we kunnen stellen dat deze woorden blijvend zijn in onze Nederlandse taal. Gezien de afkomst van deze nieuwe woorden is het gek dat Van Dale naast de Woord-van-het-jaar-verkiezing óók een verkiezing heeft in de categorie ‘jongerentaal’. Deze categorie bepaalt immers juist het ontstaan van meer dan de helft van alle Van Dale-winnaars. De winnaar in deze categorie is ‘duimpie’ geworden; een woord dat vast ergens in een lokaal wordt uitgesproken als blijk van waardering, maar niet in het mijne. Deze categorie mag wat mij betreft dus geschrapt worden.

Dat jongeren veel nieuwe woorden maken, was natuurlijk al bekend. Toch gaan de meeste jongeren niet naar vandale.nl om op hun woord van het jaar te stemmen. En de meeste jongeren kijken geen nieuws. Jongeren zíjn namelijk het nieuws. Dus terwijl wij als volwassenen alles en iedereen lekker in hokjes plaatsen, commentaar geven op dingen waar we niet veel van af weten en af en toe een beetje stemmen op vandale.nl, moeten we eens wat vaker het huiswerk van onze jongeren nakijken. Zij hebben immers de macht over onze taal. De macht waarin zij, bewust of onbewust, woorden verwekken. Ik wens mijn leerlingen komende maandag daarom allemaal een gelukkig nieuw woord.

Dion van Meel is docent Nederlands op een middelbare school in Tilburg en keeper bij Willem II amateurs. Hij schrijft graag columns en korte verhalen over dingen die hem opvallen in de wereld van het voetbal, het onderwijs en de Nederlandse taal. Je kunt zijn overdenkingen ook volgen op Facebook en via dionvanmeel.nl, en natuurlijk hier! Lees meer taalcolumns van Dion.

Wil je zelf je taaloverdenkingen terugzien op onze site? Stuur je column in.