Toen ik laatst in een – enigszins jonger – gezelschap vroeg wat ze aan het bekokstoven waren, was de enige respons: “Be-wat?” Na een korte stilte en een heleboel vragende blikken, voelde ik me verplicht om mijn – kennelijk ietwat bejaarde – vocabulaire toe te lichten. “Nou, be-kok-sto-ven, als in heimelijk bedisselen, beredderen, bekonkelen …”
Door Saskia Hupjé
Ik vind het een prachtig woord, allesomvattend en heel pakkend. Bij de drie synoniemen ging er echter bij niemand een lichtje branden, dus het bleek tijd voor een wat plastischer uitleg. “Je zet een pan met rundvlees op het vuur en voegt daar steeds een nieuw – geheim – ingrediënt aan toe. Vervolgens laat je het een paar uur zachtjes sudderen, en voilà: het resultaat is een heerlijk geurende pot met mals draadjesvlees.” De vragende blikken werden vervangen door open monden en een stotterend: “Eh, hoe bedoel je?” Dus vooruit, een creatievere, hedendaagse versie.
“Zie het maar als een Whatsappgroep waarin jullie met z’n allen een surpriseparty voor een gezamenlijk Facebookvriendje organiseren. Dan hebben jullie uiteindelijk een geweldig evenement bekokstoofd voor die persoon.” Kijk, toen viel het kwartje ineens! Ik moest nog wel even uitleggen dat een kwartje ooit een muntje was tijdens het guldentijdperk, maar dat bleek een fluitje van een cent.
Nieuwsgierig als ik ben, ben ik toch nog even gaan zoeken naar de officiële herkomst van dit prachtige woord. Bekokstoven betekent ‘heimelijk regelen’, rond 1900 ontstaan uit een variant van ‘bekoken’ (iets in voldoende mate koken/ overwegen/ door te koken iets verwerven of voor iemand koken) en het woord ‘stoven’. Kijk, dan zat ik er toch niet ver naast met mijn pannetje sudderlappen.
In het Fries kennen ze het woord overigens ook, maar daar hebben ze waarschijnlijk een andere culinaire achtergrond. Het Friese woord voor ‘bekokstoven’ is namelijk bepankoekbakke! Wie dat ooit bedacht heeft, was in ieder geval nog een stuk creatiever dan ik.
Heb jij altijd al de herkomst van jouw favoriete woord willen weten? Laat het ons hieronder weten. Heb je zelf een mooi woordweetje? Stuur dat dan in!
Ze zijn stokoud en springlevend: Nederlandse spreekwoorden. Hou je er net als ik van om soms zomaar een archaïsch spreekwoord in je vocabulaire te knallen om je...
Zo. We beginnen even stevig. Want soms zitten er dingen in taal waar je gewoon vanaf moet. Zoals dus die akelige, ambtelijke, afstandelijke lijdende vorm. Die i...
Laatst vroeg iemand hoe het met me ging. “Goed! En met jou?”, antwoordde ik. Later bedacht ik me dat ik misschien beter ‘u’ had kunnen zeggen. De pe...
Familieverhoudingen zijn anno 2016 allang niet meer zo overzichtelijk als pakweg veertig jaar geleden. Bovenstaande tekst laat dat maar weer eens zien. Laat ik ...