Als fanatiek hardloper en wielrenner krijg ik geregeld de vraag of ik ook aan zwemmen – lees: triatlons – doe. Mijn standaard antwoord is dan dat ik hardlopen en fietsen als twee gescheiden sporten zie en overigens een hekel heb aan zwemmen. Onlangs ben ik toch gezwicht en ik heb de afgelopen tijd aardig wat uurtjes in het zwembad doorgebracht. En ik moet bekennen: het is leuker dan ik dacht. En het roept meer vragen op dan ik dacht, want waarom heet de schoolslag eigenlijk ‘schoolslag’?
Door Laura van Eerten
Heel vroeger heb ik mijn zwemdiploma’s A en B gehaald. Ik kan me niet herinneren dat ik het echt heel leuk vond en ik kan me al helemaal niet herinneren dat ik daarvoor ook de borst- en de rugcrawl moest kunnen. Voor zover ik weet ben ik nooit echt verder gekomen dan de schoolslag: de klassieke zwemslag op je buik ‘waarbij de armen naar voren door het water stuwen en de benen een kikkerachtige spreid-sluitbeweging maken’, aldus het Algemeen Nederlands Woordenboek.
Al zwemmend vroeg ik me ineens af waarom die beweging eigenlijk ‘schoolslag’ genoemd wordt in het Nederlands. In het Engels is het namelijk gewoon breaststroke en in het Duits Brustschwimmen. De ‘borstslag’ zou dan toch veel logischer zijn? Precies die vraag werd jaren geleden ook gesteld in het kinderprogramma Willem Wever en het antwoord bleek simpel. Voormalig profzwemmer Ron Dekker legt in het programma uit dat het de eerste zwemslag is die kinderen leren tijdens het schoolzwemmen. Aangezien een groot deel van de Nederlanders onder de zeespiegel woont, is het handig dat iedereen zijn hoofd goed boven water kan houden. En dat is exact wat je met deze zwemslag leert. Daarom werd rond 1900 zwemles onder schooltijd geïntroduceerd, met als belangrijkste doel: het leren van de schoolslag.
Zelf vond ik dat schoolzwemmen maar niks. Het doet me denken aan een veel te koud buitenbad, prikkende rode ogen van het chloor en water in mijn neus en oren. Niets vergeleken met de zwemlessen die ik dit jaar volgde, in een mooi monumentaal zwembad uit 1932, gevuld met heerlijk warm water. Naast de saaie schoolslag heb ik er de borst- en rugcrawl wat beter onder de knie gekregen en allerlei nieuwe wonderlijke technieken (en woorden) geleerd. Waaronder ‘wrikken’: drijvend op je rug voortbewegen door alleen met je handen achtjes te draaien. En de ‘zeemansslag’: een soort schoolslag op je zij, waardoor vroeger de overboord geslagen zeelieden beter door de golven konden zwemmen.
Eigenlijk best leuk dus, dat zwemmen. De associatie met schoolzwemmen wekt alleen weerstand op en de naam ‘schoolslag’ helpt dan natuurlijk ook niet om het een beetje aantrekkelijker te maken. Kunnen we die naam niet veranderen? In ‘kikkerslag’ bijvoorbeeld, dat past ook mooi bij de ‘vlinderslag’. Klinkt veel vrolijker, toch? En iets waar je als kind volgens mij veel leukere herinneringen aan overhoudt dan aan de schoolslag.
Over Laura van Eerten
Taalkundige bij het Instituut voor de Nederlandse Taal (IvdNT, voorheen INL) en blogger voor de rubriek Woordbaak: we mogen wel stellen dat Laura van Eerten net zo verzot is op onze taal als wij. Of misschien moeten we zeggen: verzot op woorden. Ze was zelf initiatiefnemer en auteur van het boek Waar komt pindakaas vandaan? En 99 andere vragen over woorden en de opvolger Waar komt hagelslag vandaan?, waarover ze al eerder de column Woordbeleg voor ons schreef. Ook zit ze achter de jaarlijkse Weg met dat woord!-verkiezing.
Meer lezen van Laura:
Ook van Laura van Eerten:
Wil je je eigen taaloverdenkingen terugzien op onze site? Stuur je column in.
Leef jij op Instagram en Facebook? Heb je een voorliefde voor taal, maar vind je tegelijkertijd dat het leven veel te kort is om je te ergeren aan taalfouten, b...
“Prachtig nummer is dat”, zei een collega van me laatst over een zeiknummer met een accordeon erin, zo’n instrument dat er sowieso al wel redelijk snel voor zor...
De beroemde rubriek ‘Keek op de week’ van Van Kooten en De Bie ging deze keer over taalverloedering. Dr. E.I. Kipping maakt zoals altijd weer zijn o...
De dikke duim. Dat is verreweg mijn favoriet. Elke keer als ik die gebruik, hoor ik mezelf stilletjes “Prima, joh” fluisteren. Want dat is wat die dikke duim vo...